Ćwiczenia do poszerzania słownictwa u dzieci dwujęzycznych

Rozmowy o obrazku są bardzo pomocne w czasie wspólnego czytania, ponieważ pomagają dziecku lepiej zrozumieć czytaną historię, rozwijają wyobraźnię, poszerzają słownictwo, a także pomagają dziecku skupić się lepiej na czytanej książce. Ilustracje nie tylko ładnie wyglądają, ale są też wspaniałym narzędziem, którego możemy używać codziennie aby rozwijać język polski u dzieci dwujęzycznych.

Dziś zapraszamy wszystkich nauczycieli w polskich szkołach sobotnich oraz rodziców, którzy samodzielnie uczą dzieci języka polskiego na spotkanie z materiałem Małgorzaty Pawlusiewicz, autorką podręczników dla dzieci polonijnych. W tym artykule zgromadziliśmy porady pani Pawlusiewicz zaprezentowane na spotkaniu dla nauczycieli polonijnych w Londynie oraz materiał z podręcznika dla zerówki.

Podręczniki M. Pawlusiewicz wspaniale sprawdzają się w pracy z dziećmi polonijnymi. Używają ich szkoły polonijne na całym świecie, w tym prawie 200 szkół w Wielkiej Brytanii i w Europie. Największą zaletą podręczników jest dostosowanie materiału do potrzeb dzieci polonijnych uczących się języka polskiego jako drugiego, dlatego każdy podręcznik zawiera ilość jednostek lekcyjnych zgodną z ilością zajęć w szkole polonijnej (30 zajęć rocznie, 3-4 godziny tygodniowo). Podręczniki te zapewniają uczniom ciągłości nauczania, ponieważ każdy podręcznik jest kontynuacją poprzedniej części.

Te zalety zapewne doceni każdy nauczyciel polonijny, który próbował uczyć używając podręczników z Polski, które pewnie świetnie sprawdzają się w polskich szkołach, ale w przypadku szkół sobotnich, ich materiał jest zbyt obszerny i przeładowany informacjami. To może sprawić, że dzieci zniechęcają się do nauki, lub powoduje to zamieszanie w programie nauczania, gdy trzeba ‘opuszczać’ lekcje, żeby zdążyć z realizacją programu.

Autorka podręczników, Małgorzata Pawlusiewicz, ma wieloletnie doświadczenie w nauczaniu dzieci na emigracji oraz w kształceniu nauczycieli polonijnych.

Dziś przedstawiamy wam jeden z elementów, który autorka proponuje w edukacji wczesnoszkolnej. Praca z obrazkiem wspaniale sprawdza się u młodszych i starszych dzieci, dlatego zachęcamy do wspólnych rozmów o tym, co jest na obrazku, używając poniższych wskazówek.

Rozmowy o obrazku są również bardzo przydatne w czasie wspólnego czytania, ponieważ pomagają dziecku lepiej zrozumieć czytaną historię, rozwijają wyobraźnię, poszerzają słownictwo, a także pomagają dziecku skupić się lepiej na czytanej książce.

Ilustracje nie tylko ładnie wyglądają, ale są też wspaniałym narzędziem, którego możemy używać codziennie aby rozwijać język polski u dzieci dwujęzycznych.

Dlaczego warto pracować z obrazkiem?

Arystoteles stwierdził, że obraz jest wart tysiąca słów.

Odpowiednio dobrany i dobrze wykorzystany obrazek  jest skarbnicą nazw rzeczy, zwierząt roślin, zjawisk, kolorów, kształtów, drobnych szczegółów i dynamiki sytuacji, które można opisać, wyciągnąć własne wnioski i uogólnić.

Zalety pracy z obrazkiem są ogromne:

• obraz kształtuje wrażliwość (barwy, odcienie, kształty, piękno)
• zmusza do myślenia przyczynowo-skutkowego
• pomaga klasyfikować i definiować poznawany materiał słownikowy
• pomaga w poznaniu rzeczywistości
• dostarcza zabaw np. w szukaniu podobieństw, różnic
• skupia uwagę dziecka
• tworzy więź z nauczycielem lub rodzicem
• oprócz konkretu jest najlepszą pomocą dydaktyczną

Praca z obrazkiem ma charakter twórczy i od nauczyciela lub od rodzica zależy:

- czego z niego nauczy

- w jakim kierunku poprowadzi rozmowę

- czy nawiąże do doświadczeń dziecka 

- jakie treści wychowawcze wykorzysta z pokazanej sytuacji

A teraz zapraszamy do wspólnej zabawy z obrazkiem.

Pobierz obrazek i pytania (pdf)

Klasa O - praca z obrazkiem

Etap 1  - zainteresowanie obrazkiem – na tym etapie chcemy zainteresować dziecko, tym co widzi i określić emocje jakie towarzyszą spotkaniu z ilustracją. Dorosły może tak rozpocząć rozmowę o rysunku w taki sposób:

- Jaki piękny obrazek!

- Jaki słoneczny dzień!

- O, listki zmieniają już kolor!

- O, już odlatują ptaki!

- Samolot LOT-u!

Etap 2 – Poznawanie słownictwa – na tym etapie bliżej przyglądamy się ilustracji i zauważamy różne przedmioty widoczne na obrazku, pomagając dziecku układać je w grupy:

Co to jest?

rośliny - (drzewa, krzewy, grzyby, trawa, liście)

zwierzęta - (koty, pies, bocian, wróbel, jeż, mysz, biedronka, motyl)

rzeczy - (buda, drabina, płot, dom,  schody, drzwi, okna, dach, komin, gniazdo , samolot,  słońce)

kolory obrazka - brązowy, czerwony, pomarańczowy, niebieski, żółty itd. (zielona trawa, liście, drzewa)

Etap 3 – Określamy położenie (stosunki przestrzenne) 

Gdzie jest ... ?

pies w budzie

wróbel na dachu

bocian w gnieździe

jeden kot na drabinie, drugi kot obok płotu

jeż na schodach

samolot nad chmurą

ptaki ponad samolotem

mysz pod muchomorem

biedronka na kapeluszu

Etap 4 - Pytania dotyczące doświadczeń słuchowych i wizualnych dziecka

A. Jakie odgłosy moglibyśmy usłyszeć będąc obok domku ?

- kle, kle  (klekotanie bociana)

- hau, hau (szczekanie psa)

- miau, miau (miauczenie kota)

- ćwir, ćwir (ćwierkanie wróbla)

- pii, pii, pii (pisk myszki)

- brrrrrrr... (warkot silnika samolotu)

- szszszsz   (szelest liści)

B.  Które  zwierzęta mają skrzydła? 

- motyl, biedronka, wróbel, bocian, odlatujące ptaki

C. Które mają futerka? ...   piórka, .....  kolce .......

D. Co lata, bo ma skrzydła, ale nie jest ptakiem, motylem, biedronką? (samolot)

Etap 5 – Pytania przyczynowo-skutkowe

A.  Co mogłoby się stać, gdyby nagle kot wskoczył na dach?

B .  Jak będzie wyglądał rysunek, kiedy zajdzie słońce?

C.  Co mogłoby się stać, gdyby mysz wyszła spod grzybka, a motyl usiadł psu na nosie?

D. Gdybyś była/był ptaszkiem, którego zwierzęcia bałabyś/bałbyś się najbardziej?

E. Po czym możemy poznać, że rysunek przedstawia początek jesieni?

F.  Dlaczego ptaki odlatują przed zimą do ciepłych krajów?

Etap 6 – Pytania dotyczące przydatności

A. Do czego i komu może być potrzebna drabina?

B. Po co stawiane są płoty?

C. Po co dom ma drzwi..., okna...., schody..., dach....?

D. Dlaczego ptaki budują gniazda?

E. Co można robić z grzybów?

Etap 7 – Cele wychowawcze płynące z ilustracji

A. Nie niszczymy ptasich gniazd!

B.  Grzyby zbieramy tylko z osobami dorosłymi i atlasem grzybów!

Powyższe pytania są inspiracją do rozmowy z dzieckiem, a do tej listy możecie oczywiście dodać różne pytania związane z zainteresowaniami i doświadczeniami waszego dziecka, na przykład:

Jaki jest twój ulubiony kolor?

Jaka jest twoje ulubiona pora roku?

Jaka jest dzisiaj pogoda?

Jakie zwierzęta lubisz najbardziej? Czy masz jakieś zwierzę? Czy bawiłeś się kiedyś z kotem / psem? Jak miał na imię? Jaki ma kolor? Jakie jest jego futro?

Czy byłeś/byłaś kiedyś na wsi / w lesie? Z kim? Jaka była wtedy pogoda?

Czy leciałaś/leciałeś kiedyś samolotem?

...i wiele innych pytań, które będą pretekstem do opowiadania o własnych doświadczeniach, upodobaniach i historiach z własnego życia.

Pobierz obrazek i pytania (pdf) 

Obrazek pochodzi z podręcznika dla dzieci polonijnych: 

M. Pawlusiewicz, Kubuś idzie do szkoły, cz. 1, klasa 0 

Jeśli szukasz przydatnych materiałów, które pomogą w rozwijaniu słownictwa i mowy dziecka dwujęzycznego, zajrzyj na półkę Mówię po polsku (logopedia), gdzie znajdziesz gry, pomoce i ćwiczenia logopedyczne które pomogą w aktywnym używaniu języka polskiego.