Z okazji Polonijnego Dnia Dwujęzyczności, gościem specjalnym księgarni Czytam i mówię po polsku była u nas Paulina Szkolnik, Logopeda, Terapeuta w UK. Paulina jest logopedą, pedagogiem specjalnym, terapeutą, specjalistą wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, prowadzi zajęcia w Polskim Centrum Terapii w UK w Birmingham.

Prowadzi warsztaty dla rodziców dotyczące m.in. problematyki wychowania, radzenia sobie z trudnymi zachowaniami dzieci oraz szkolenia specjalistyczne dotyczące teorii i praktyki zaburzeń ze spektrum autyzmu, dwujęzyczności, stymulacji rozwoju dziecka.

Pracuje zgodnie z zasadami Metody Krakowskiej. Jak podaje autorka metody – prof. Jagoda Cieszyńska „Metoda Krakowska podkreśla konieczność stymulacji rozwoju zdrowego dziecka i jednoczesnego korygowania różnorodnych zaburzeń funkcjonalnych, nabytych, wrodzonych i genetycznych. Bazuje na neurobiologicznej tezie, że zdolność do tworzenia nowych synaps nigdy się nie kończy i w pełni zależy od doświadczeń, jakie dostarczamy jednostce”.

Księgarnia internetowa Czytam i mówię po polsku wspiera dzieci, rodziców i nauczycieli dzieci dwujęzycznych poza granicami Polski na drodze do dwujęzyczności poprzez dostarczanie wartościowych materiałów edukacyjnych do nauki języka polskiego jako obcego.

Dwujęzyczność u dzieci z perspektywy logopedy

W październiku obchodziliśmy Polonijny Dzień Dwujęzyczności. Z punktu widzenia logopedy, czy dzieciom polskim mieszkającym w Wielkiej Brytanii łatwo jest osiągnąć dwujęzyczność? 

Dwujęzyczność jest ogromny potencjałem rozwojowym dla dziecka, jednak bardzo ważne jest, aby była świadomie wspomagana i kierowana przez rodziców. W dzisiejszych czasach coraz częściej rodzice poszukują odpowiedzi na nurtujące pytania dotyczące języka dziecka. Niestety nadal specjaliści często podają sprzeczne informacje lub informacje oparte na mitach a nie na danych naukowych. 

Z mojego doświadczania wynika, iż osiągniecie pełnej dwujęzyczności nie jest wcale takie proste dla wielu polskich rodzin albo rodzin mieszanych żyjących w Wielkiej Brytanii i nie tylko. 

Na samym początku warto odnieść się do terminologii i zastanowić jak dwujęzyczność jest definiowana i co tak naprawdę oznacza. 

Przytoczę definicję na której ja się opieram: “dwujęzyczność jest władaniem dwoma językami oraz regularnym przechodzeniem z jednego języka na inny w zależności od sytuacji komunikacyjnej” W. Rozencwajg. Istotne jest tutaj słowa “przechodzenie” (ang. 'code switching'). 

Sama dwujęzyczność występuje w dwóch formach: dwujęzyczność klasyczna oraz pierwszego pokolenia. Nie należy zapominać również, że wiele rodzin to rodziny wielojęzyczne i tutaj wyróżniamy wielojęzyczność klasyczną oraz wielojęzyczność wykluczającą dziecko ze wspólnoty. 

Rodzice często nieświadomie, za niepoprawną radą nauczycieli, specjalistów wybierają opcję komunikowania się w jednym języku (tzn. w języku otoczenia, czyli w języku angielskim), tym samym odbierając dziecku możliwość rozwoju języka polskiego i szansę na dwujęzyczność. 

Zatem jak powinno się kształtować system językowy dwujęzycznego dziecka? Odwołujemy się tutaj do podejścia OPOL – One parent one language – czyli każdy rodzić mówi do dziecka w swoim języku (np. matka polskojęzyczna – mówi do dziecka po polsku, tata anglojęzyczny mówi do dziecka po angielsku).

Pamiętajmy, że język to nie tylko zasób słów. Język oparty się na regułach gramatycznych, wynika z pewnych akcentów emocjonalnych oraz kulturowych. 

Dlatego tak ważne jest, żeby jak najwięcej czasu przeznaczać na kontakt dziecka z językiem polskim – mówić, rozmawiać, czytać, grać i poznawać po polsku – to wszysko będzie miało wielki wpływ na rozwój języka polskiego i na osiągnięcie pełnej dwujęzyczności w przyszłości. 

Jakie problemy pojawiają się na drodze do osiągnięcia dwujęzyczności? 

Zgodnie z podejściem, w którym ja pracuję, należy podkreślić, że problem oceny poziomu opanowania języka ma charakter psychologiczny. 

Na drodze do osiągnięcia dwujęzyczności mogą pojawiać się rozmaite przeszkody: 

● Rodzice często porównują dzieci do dzieci w kraju ojczystym, usprawiedliwiając niedostatki językowe tym, że dzieci w kraju również je czynią. 

● Rodzice sumują zasób słownictwa zbierając dwa języki w jeden, w ten sposób tworzy się niepoprawny twór językowy. 

● Tłumaczenie kłopotów językowych dwujęzycznością. Nie zapominajmy, że dzieci dwujęzyczne mają trudności rozwojowe. Również ich dotyczy dysleksja, zaburzenia słuchu fonemowego, problem opóźnionej lateralizacji czy zaburzenia rozwoju. Rodzice często odsuwają moment rozpoczęcia terapii, tłumacząc opóźnienia dwujęzycznością. 

● Brak możliwości przyswajania języka w codziennych sytuacjach i kontekstach. 

Należy tu zaznaczyć że bardzo ważna jest konsekwencja w stosowaniu języka ojczystego przez rodziców, okazywanie wzajemnego szacunku wobec języków stosowanych w domu. 

Czy dzieci dwujęzyczne zaczynają mówić później niż ich rówieśnicy, którzy używają na co dzień jednego języka? 

Nie ma takich wskazówek, nie ma takich badań, które w jakikolwiek sposób sugerowałaby póżniejszy rozwój mowy u dzieci dwujęzycznych. Oczywiście bardzo ważna jest prawidłowa stymulacja językowa, czyli konsekwentne stosowanie języka polskiego w rozmaitych sytuacjach codziennych. Przy jej zastosowaniu mowa dziecka rozwija się prawidłowo.

Język w umyśle dziecka rozwija się już w życiu płodowym. To właśnie wtedy ze względu na doświadczenia słuchowe i czuciowe dziecko zaczyna różnicować prozodię ojczystych języków. Dziecko rodzi się z wrażliwością na język, którym posługują się rodzice. 

Kiedy rodzice dziecka dwujęzycznego powinni zwrócić się do logopedy?

Zawsze, gdy mają jakiekolwiek wątpliwości dotyczące stymulacji mowy dziecka. 

Jakie trzy najważniejsze porady możesz podsunąć rodzicom, którzy chcą wychować dziecko dwujęzyczne? 

1. Konsekwencja rodzica jest najważniejsza

2. Dwujęzyczność to ogromny potencjał, dar, skarb - pamiętaj zawsze o zaletach płynących z dwujęzyczności 

3. Mów do dziecka po polsku  

Jak rodzice mogą wspomagać naukę języka polskiego jako obcego i wspierać dwujęzyczność?

Jeśli szukasz wartościowych pomocy do nauki języka polskiego jako obcego, zapraszamy na półkę Mówię po polsku, gdzie znajdziesz:

• Pomoce logopedyczne - sprawdzone pomoce logopedyczne dla dzieci dwujęzycznych w różnym wieku, wspomagające rozwój języka polskiego

• Wierszyki i zabawy – sprawdzone gry i wierszyki, które poprzez zabawę będą wspierać język polski i rozwój mowy

• Historyjki obrazkowe – specjalistyczne materiały polecane dla logopedów, nauczycieli i rodziców w pracy z dziećmi dwujęzycznymi

• Metoda krakowska – materiały dla logopedów, specjalistów i rodziców, którzy korzystają z metod prof. Jagody Cieszyńskiej 

Nasza księgarnia internetowa przetestowała wiele materiałów i książek logopedycznych. Na podstawie współpracy z polskimi szkołami polonijnymi, logopedami i specjalistami stworzyliśmy unikalną ofertę dostosowaną specjalnie do potrzeb dzieci dwujęzycznych, które uczą się języka polskiego poza granicami Polski.

Dla dzieci dwujęzycznych polecamy również następujące serie wydawnicze, które dobrze sprawdzają się w pracy z dziećmi: 

• Pucio i seria Uczę się mówić
• Jano i Wito
• Słucham i uczę się mówić 
• Ładnie i składnie